Để anh dịch cho (vì thấy ngắn
), làm ngay bây giờ đây.
Xong rồi, có chỗ cũng chưa được vừa ý lắm, có gì anh em góp ý thêm nhé.
Có chữ "academic home" ý nghĩa rất hay mà không biết dịch tiếng Việt ra sao cho thoát ý (mình dịch là "quê nhà học thuật" nghe... "quê quê"
)
====================================================
Peter Lax nhận Giải Abel 2005
Eric W. Weisstein --
http://mathworld.wolfram.com/news/Tháng Ba ngày 18, 2005 -- Giải toán học Abel năm 2005 đã được trao cho Peter D. Lax thuộc Viện Các Khoa Học Toán Học Courant thuộc Trường Đại Học New York (
Courant Institute of Mathematical Sciences at New York University). Giải Abel là một giải thưởng về toán học của Viện Hàn Lâm Khoa Học và Văn Chương Nauy (
Norwegian Academy of Science and Letters), để tưởng nhớ Niels Henrik Abel (1802-1829) nhân dịp kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông. Giải thưởng này phỏng theo Giải Nobel, và được phát triển từ đề nghị của khoa toán thuộc Trường Đại Học Oslo (
University of Oslo) để thỏa nguyện lời yêu cầu của nhà toán học Nauy Sophus Lie vào cuối thế kỷ 19. Giải Abel đã được trao tặng hàng năm bắt đầu từ năm 2003.
Peter Lax sinh ngày 1 tháng Năm, 1926, ở Budapest, Hungary. Ông cùng song thân di cư tới New York vào năm 1941, và rồi sau đó nhận bằng Tiến Sĩ (
Ph.D.) vào năm 1949 ở Trường Đại Học New York. Năm 1950, Lax tới ở Los Alamos trong một năm và sau đã làm chuyên viên tư vấn ở đó, nhưng vào năm 1951 ông đã chọn quê nhà học thuật của ông tại Trường Đại Học New York, nơi ông thực hiện công trình cả đời ông tại Viện Courant (và nơi đây ông giữ chức vụ giám đốc từ 1972-1980). Trước đây Lax đã từng nhận được nhiều danh vị và giải thưởng cho công trình của ông, bao gồm Giải Chauvenet vào năm 1974, Giải Norbert Wiener của Hội Toán Hoa Kỳ (
American Mathematical Society) và Hội Toán Học Công Nghiệp và Ứng Dụng (
Society for Industrial and Applied Mathematics) vào năm 1975, Huy Chương Khoa Học Quốc Gia (National Medal of Science) vào năm 1986, Giải Wolf vào năm 1987, và đồng nhận Giải Steele của Hội Toán Hoa Kỳ vào năm 1992. Vào năm 1996, Lax được bầu làm thành viên của Hội Triết Hoa Kỳ (
American Philosophical Society). Lax cũng là tác giả của các sách học về giải tích hàm (
functional analysis), đại số tuyến tính (
linear algebra), toán giải tích (
calculus), và phương trình vi phân đạo hàm riêng (
partial differential equations).
Lax đã được trao tặng Giải Abel "vì những cống hiến có tính khai phá vào lý thuyết và ứng dụng của các phương trình vi phân đạo hàm riêng và vào việc tính toán các lời giải của chúng." Đặc biệt, Lax đã đặt nền tảng cho lý thuyết hiện đại về các hệ thống hyperbolic phi tuyến vào những thập niên 1950 và 1960. Ông đã xây dựng các lời giải tường minh, nhận dạng các lớp hệ thống đặc biệt chuẩn mực, và nghiên cứu cách thức các lời giải ứng xử trong khoảng thời gian dài.
Các cống hiến của Lax vào các lãnh vực solitons, entropy, và sóng va (
shock waves) được coi là có tính khai phá. Một trong nhiều phương pháp được mang tên ông là các cặp Lax (
Lax pairs), từ các nghiên cứu của ông về động lực học lưu chất. Tên ông được gắn liền với nhiều kết quả toán học và phương pháp số quan trọng, bao gồm định lý Lax-Milgram (
Lax-Milgram theorem), Định lý tương đương Lax (
Lax equivalence theorem), lược đồ Lax-Friedrichs (
Lax-Friedrichs scheme), lược đồ Lax-Wendroff (
Lax-Wendroff scheme), điều kiện entropy Lax (
Lax entropy condition), và lý thuyết Lax-Levermore (
Lax-Levermore theory).
Những người đã được nhận Giải Abel trước đó có Jean-Pierre Serre vào năm 2003, và Sir Michael Francis Atiyah và Isadore M. Singer vào năm 2004.
Tài liệu tham khảoThe Abel Prize.
http://www.abelprisen.no/en The Abel Prize 2005. Press Releases and Biographies.
http://www.abelprise...ize_2005_EN.pdf Jackson, A. "Norway Establishes Abel Prize in Mathematics." Not. Amer. Math. Soc. 49, 39-40, 2002.
=====================================================
